Genezy społecznej odpowiedzialności biznesu należy szukać w USA, pod koniec XIX wieku. Wskutek działań potentatów przemysłu amerykańskiego, którzy budowali swoje bogactwa nie zważając na etyczne normy biznesu, zarówno wobec pracowników, konkurentów czy klientów i środowiska, zaczęto podnosić kwestię regulacji dopuszczalnych zachowań w biznesie. W pierwszej kolejności zajęto się prawnym określeniem stosunków pomiędzy państwem, gospodarką a społeczeństwem. Podniesiono też znaczenie takich wartości jak filantropia czy paternalizm w działalności biznesowej. Nastawienie wyłącznie na zysk zaczęło być ograniczane zarówno ze strony prawnej jak i tzw. opinii społecznej. Mniej więcej w połowie XX wieku, po Wielkim Kryzysie w Stanach Zjednoczonych, CSR zaczyna tam zyskiwać na znaczeniu i obserwuje się stopniowe rozszerzanie jej funkcji.

Społeczna odpowiedzialność biznesu to w powszechnym rozumieniu obowiązek moralny lub prawny, odpowiedzialność za swoje lub czyjeś czyny, albo przejęcie na siebie obowiązku zadbania o kogoś (lub o coś). W praktyce rozumiana jest jako działalność firmy ukierunkowana nie tylko na zysk, ale także na aspekty ekonomiczne i etyczne.

W 2010 roku, Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna ogłosiła Normę Międzynarodową dotyczącą społecznej odpowiedzialności (ISO 26000 Guidance on social responsibility), w której systematyzuje wiedzę na temat społecznej odpowiedzialności biznesu. Nie jest to obowiązkowa regulacja, a raczej praktyczny przewodnik po koncepcji CSR, definiujący jej ramy, przybliżający wartości i idee. Z uwagi na prestiż ISO, ta norma ma szansę stać się najbardziej powszechną wykładnią CSR na świecie.

Według ISO 26000 realizacja działań CSR powinna przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju (w tym zdrowia i dobrobytu społeczeństwa), uwzględniać oczekiwania interesariuszy, być zgodna z prawem i spójna z międzynarodowymi normami postępowania oraz być zintegrowana z działaniami organizacji i praktykowana w jej działaniach podejmowanych w obrębie strefy wpływów.

Norma wyróżnia siedem obszarów społecznej odpowiedzialności biznesu: ład organizacyjny, prawa człowieka, stosunki pracy, ochrona środowiska naturalnego, uczciwe praktyki rynkowe, relacje z konsumentami i zaangażowanie społeczne.

Wśród naukowców panuje chyba największe zróżnicowanie definicji CSR. Próbując je uwspólnić można stwierdzić, że jest to dobrowolne zaangażowanie przedsiębiorstw w działania społeczne i ekonomiczne. Działania te mogą mieć charakter wewnętrzny (poprawa jakości życia pracowników), jaki i zewnętrzny (zaangażowanie w kampanie wykraczające poza standardowe ramy działalności firmy). Wielu naukowców uważa jednak, że wyłącznie charakter zewnętrzny spełnia założenia CSR.

Są zgodni, że idea społecznej odpowiedzialności biznesu zakłada wykraczanie poza realizację podstawowych celów firmy czyli generowania zysków i poza obowiązki wynikające z kodeksów prawnych. Oznacza inwestowanie w kapitał ludzki, środowisko i relacje z interesariuszami. Działania CSR powinny być odpowiednio dopasowane do profilu działalności przedsiębiorstwa, dzięki czemu będą wspierać wizerunek i tworzyć spójną całość z jego działaniami PR.

W DePaul University w Chicago w 1997 roku przeprowadzono badania udowadniające, że przedsiębiorstwa, które angażują się społecznie osiągają wyższe zyski niż te, które tego nie robią.

Korzystne skutki dobrze zaplanowanych działań CSR firma może najbardziej odczuć w trzech obszarach:

REPUTACJI – wpływ na nią mają praktycznie wszystkie działania firmy: zachowania proekologiczne, inwestycje w lokalną społeczność czy stosunek do pracowników to aspekty odwołujące się do emocji, a zatem mające ogromne przełożenie na opinie panujące o firmie

KONKURENCYJNOŚCI – gdy kończą się możliwości konkurowania na cechy produktu (np. brak opłat za prowadzenie konta, korzystanie z karty itp. są już standardem) do głosu przy wyborach konsumenckich dochodzi np. reputacja, identyfikacja z marką itp.

ZARZĄDZANIU RYZYKIEM – lepsza kontrola nad ryzykiem finansowym, prawnym, środowiskowym oraz wynikającym z postaw konsumenta. Firma o dobrej reputacji, z którą klienci się identyfikują ma większe szanse zażegnania kryzysów wizerunkowych.

Coraz więcej firm w Polsce angażuje się w CSR. Najczęściej wybierają dla swoich kampanii takie obszary jak ochrona środowiska, miejsce pracy (wewnętrzne), prawa człowieka i społeczność lokalna.

Obszar na którym w największej mierze skupiły się Banku Spółdzielcze, to zaangażowanie w społeczność lokalną. Według ISO 26000 jest to prowadzenie dialogu społecznego poprzez realizowanie projektów w takich obszarach jak edukacja, kultura, zdrowie, rozwój, dostęp do technologii i inne. Te działania wpisują się w społeczne zaangażowanie biznesu (z ang. CCI – rodzaj CSR), które kiedyś nazywano relacjami ze społecznością lokalną. CCI jest najbardziej widocznym aspektem działań CSR, praktycznym wyrazem idei społecznej odpowiedzialności biznesu.

Typowe działania CCI realizowane przez firmy to finansowanie zieleni miejskiej, czytanie książek dzieciom, dni otwarte obejmujące imprezy dla gości, sponsorowanie wydarzeń lokalnych, umożliwianie młodzieży zdobywania doświadczeń zawodowych, fundowanie stypendiów. Lista działań realizowanych w Bankach Spółdzielczych jest znacznie dłuższa i bardzo różnorodna.

Wszelkie działania prowadzone w tym obszarze są niezwykle istotne, bo przyczyniają się do budowania kapitału społecznego. Jednym z jego podstawowych składników jest zaufanie. Wysoki stopień zaufania interpersonalnego przekłada się na dbałość o interesy zbiorowe, poczucie odpowiedzialności wspólnotowej, a co za tym idzie – zdolność do budowania innowacyjnej i nowoczesnej gospodarki. Niestety, z badań European Social Survey z 2009 roku wynika, że z opinią „większości ludzi można ufać” zgadza się tylko 15,9% Polaków, co stawia nas na szarym końcu w porównaniu z pozostałymi europejskimi państwami.

Z badań przeprowadzonych przez CBOS w 2003 roku wynika, że 53% naszego społeczeństwa czuje się najbardziej związane ze społecznością lokalną. Właśnie dlatego inicjatywy budujące kapitał społeczny na poziomie lokalnym mają największe szanse powodzenia, a zaufanie i więzi międzyludzkie oraz współodpowiedzialność i zaangażowanie wypracowane lokalnie, z czasem będą się przekładać na działania i rozwój w skali całego kraju.   Artykuł powstał na podstawie skryptów zajęć prowadzonych przez mgr. Joannę Janowicz na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu.